Ayak Şişmesi Hakkında bilinmeyen herşey

Gün içinde ayaklarımız neden şişiyor ?

Vücudumuzdaki her organ ve hücre de olduğu gibi kaslarımızın da çalıştıktan sonra kas hücrelerinde, çalışma sırasında oluşan artık maddelerin atılması için bir zamana; yani dinlenmeye ihtiyacı vardır. Gün içinde çalışma sonrasında ayaklarımızda ve bacaklarımızda hissetiğimiz ağrı aslında kasların oluşturduğu yorgunluk ağrısıdır.

Yeryüzünde her şey dünyanın yerçekimi etkisi ile yere doğru hareket eder. Buna vücudumuzda dolaşan kanımızda dahildir. Kalbimiz kanı bacaklaradan pompalama yoluyla çekerken aşırı ayakta kalmak yada oturmak kalbin bu işlevini zorlaştırır. Bir miktar sıvı damarlardan doku dışına çıkar. Bu çıkan sıvıda yerçekimi etkisi ile ayakve ayakbileği çevresinde toplanır. Bu yüzden uzun süre ayakta kaldığımızda ya da oturduğumuza ayaklarımız şişer.

Ayak şişmelerinin büyük kısmı yukarıda anlattığımız gibi hastalık dışı sebeplere bağlıdır. Buna karşın ayak şişmeleriniz istirahatle geçmiyorsa, tek taraflı ise beraberinde ciltte kızarıklık, kaşıntı, gibi lokal bulguların yanında kişide ek olarak diabet ( şeker hastalığı) ya da hipertansyon gibi ek hastalıklar varsa yada eklemlerde ağrı ve kızarıklı bu bulgulara eşlik ediyorsa o zaman bu ayak şişlikleri açısından hastanın bir ortopedi doktoruna baş vurması gerekir

Ayak Yorgunluğu ve şişliğinin teknik olarak sebebi nedir?

İnsan kalbi dakikada 5 litre kanı vücüdumuzda dolaşımını sağlamaktadır. Egzersiz sırasında ise bu rakam 25-25 litreye kadar çıkabilmektedir. Kalbten çıkan kan bacaklarımıza gittiğinde onun geri kalbe dönüşünde karşısındaki en büyük engel dünyanın oluşturmuş olduğu yer çekimi kuvvetidir. İnsan vücudu bu engeli aşmak için bacak kaslarını ve toplar damarlar içerisindeki kapaklar sistemi ile donatılmıştır. Biz yürürken yada spor yaparken bacak kaslarımız kasılarak toplar damarlar içerisindeki kanın dolaşımına yardımcı olurlar. Ayrıca toplar damarlar içerisindeki kapaklar tek yöne doğru açılıp , kapanarak kanın geri bacaklara dönmesini engellerler. İnsan damar ağı üstünde yapılan deneylerde yürüme sırasında ayak toplardamar basınıcı 25 mm/hg daha düşük seviyelerde seyrettiği tespit edilmiştir. Buna karşın 30 sn hareketsiz durulursa kan basınıcı 90 mm/ hg seviyelerine çıkmıştır. Bu da hareket sırasında iskelet kas kasılmasının ne kadar etkili bir mekanizma olduğunu göstermiştir. Hareketsiz durma sırasında aratan bu basınç damar dışına sıvı ( plazma) sızmasına neden olur. Bu sıvı yer ekimi etkisi ile ayak ve ayak bileği çevresinde toplanarak ayakta geçici şişmelere neden olur.

Bacak bacak üstüne atmanın ayak şişkinliği ve yorgunluğu üzerine etkisi nedir?

Bacak bacak üstüen atmak günümüzde hem erkeklerin , özellikle de kadınların çok tercih ettiği bir oturma şeklidir. Fakat son yapılan çalışmalar bu oturma şeklinin diz arkasından geçen toplardamar ağına bası yaparak ayak kan dolaşımını bozduğu ve uzun sürede varis , damarda kan pıhtısı oluşması ( tromboz) gibi hastalıklara yol açtığı tespit edilmiştir.

Gün içerisindeki hangi davranışlar ayak şişmelerine yol açar ?

Gün içerisinde sürekli ayakta kalmak , ayaklar sarkık oturur pozsyonda hareketsiz çalışmak, uzun süre bacak bacak sütünde oturmak, uygun olmayan ayakkabılar giymek ayak yorgunluğu ve şişliğine yol açan en önemli sebeplerdendir.

Ayak yorgunluğu ve şişmeleri için sıcak, soğuk su uygulamasının faydası var mıdır?

Gün boyu vücudun ağırlığını taşıyan sürekli çalışan ayaklarınızı dinlendirmek için ayaklarınızı sığacağı büyüklükte 2 adet kova hazırlayın. Bu kovalardan birine 40 derece civarındasıcak su diğer kovaya ise soğuk su koyun. Ayaklarınızı önce temizce yıkadıktan sonra önce sıcak su kovasına koyun burada 5 dakika kadar beklettikten sonra ayaklarınızı soğuk su kovasına koyun burada ise 30 sn bekletin. Bu işlemi 4,5 kez yaptıktan sonra ayağınızı temiz bir bezle kurutun

Taş üstünde yürümek ayakları rahatlatır mı ?

Soğuk taş üstünde yürümek halk arasında her nekadar faydalı görülse de, tıbbi açıdan sadece ayak tabanına soğuk uyguama dışında bir etkisi yoktur. Ayrıca ayağa yabancı cisim batması, enfektif süreç ( mantar, siğil) bulaşmasını tetiklemesi açısından ve uzun vade de topuk dikeni ve plantar fasiit gibi romatizmal hastalıkların oluşmasını kolaylaştırması açısından tıbbi olarak tavsiye olunmamaktadır

Ayak yorgunluğu ve şişliği için gün içerisinde iş yerinde ne yapılabilir?

İş yerinde çalışırken sürekli oturmamak arada kalkıp hareket etmek. Çalışırken ayaklarımızın altına arada hafif bir tabure koyup yükseğe almak gibi ergonomik önlemler alınabilir yada bacaklarımızı otururken dümdüz öne doğru uzatıp ayaklarımızı bilekten 5,6 tur çevirerek ayak kaslarımızı çalıştırabiliriz

Ayaklarımızı dinlendirmek için akşamları pratik olarak ne yapabiliriz?

Yatağa uzanıp ayaklarınızı tavana doğru kaldırın. Bu şekilde dururken8, 10 kez derin nefes alıp verin ve vücudumuzun dinlenmesini sağlayın. Ayak ağrısında evde yapabieceğimiz diğer bir pratik olay ayaklarımıza masaj yapılmasıdır. Bunu pratik olarak yapmanın yolu bir tenis topunu ayaklarınız tabanı altında yuvarlamanızdır. Bu şekilde ayak ağrılarında hafifleme olduğunu hissedeceksiniz

Uzun süre çalışanlar ayak sorunu yaşamamak için ne yapabilir?

Uzun süre ayakta kalacak olan kişiler uygun ayakkabı kullanmak zorundadırlar. Ayrıca arada oturup bacaklarımızın dinlenmesine müsade etmeliyiz.

Ayakkabı seçiminin ayak şişmesi ve ağrısına etkileri nelerdir? Nasıl ayakkabı seçmek gerekir ?

İş yerinde çalışırken işinize uygun olmayan ayakkabı giymek, ayağınızı çok sıkan aşırı yüksek topuklu yada topuksuz düz ayakkabı giymek; ayak ağrısı ve şişmesine yol açan ve sonrasında ciddi ayak sağlığı hastalıklarının oluşmasına yol açan sebeplerdendir.

Düz tabanlı ( babet türü) ayakkabılar her nekadar çalışırken uygun ayakkabılar olarak görülsede, bu tür ayakkabılar uzun süre ayakta durma gerektiren işler için kesinlikel önerilmez.Yapılan araştırmalar topuğun ortalama 0.25 inch yüksekte olması gerektiğini göstermiştir.Ayrıca ayakta çalışan kişilerin ayakkabılarının iç kısmının ayak iç arkını ( medial ark ) destekleyecek nitelikte olmalıdır.

Ayrıca ayak numaranıza uygun ayakkabılar almanız gerekir. Ayak parmaklarınızı çok sıkan ve ayak numaranıza göre küçük ayakkabılar giymek ayaklarınızda şişme ağrı dışında uzun dönemde ayakta parmaklarda şekil bozuklukları ve nasır gibi çok sayıda ayak sağlığını bozan hastalıklara yol açabilir.

Yüksek topuklu ayakkabılar giymek ayakkaslarının sürekli kasılı şekilde kalması nedeniyel kram ve bacak ağrısı , duruşun bozulması nedeniyle bel kısmına aşırı yük binmesi nedeniyle bel ağrısı, parmak ön arkına aşırı yük binmesi nedeniyle tabanda nasırlaşma , sinir bezesi ( morton nöroma ) , baş parmakta eğilme ( halluks valgus) ve parmaklarda eğrilmelere neden olur ( çekiç parmak )

Bu yüzden ayak sağlığımız için ve ayak şişmelerini engellemek için mutlaka ayağımıza ve işimize uygun ayakkabı giyilmelidir.i

Saygılarımla

Op.Dr.Davud Yasmin

Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı

Anadolu Sağlık Merkezi