Menisküs yırtığı konusunda bilmemiz gerekenler

Menisküsler diz ekleminin en önemli parçalarından biridir ve diz ekleminin fonksiyonlarının devamı için hayati öneme sahiptir. Menisküslerin anatomik yapısına bakarsak daha çok yarım ay şeklinde kıkırdak benzeri (Fibrokartilaj) dokudan oluştuğunu görürüz. Bir diz eklemi içinde iç ve dışta birer tane olmak üzere 2 adet menisküs bulunur.

Menisküsler diz eklemi içerisinde aşağıdaki görevleri yürütür.

1. Dize eklemine gelen şoku absorbe eder

2. Kaval ( tibia ) ve uyluk (femur) kemiği arasında eklem yüzey uyumunu arttırarak dengeli yük iletimini sağlar

3. Eklem yüzlerindeki kıkırdakların birbirine zara vermeden kaymasına izin verir.

4. Derin duyu dediğimiz propriyoseptif duyuda katkısı vardır

5. Ayrıca diz eklemi kıkırdaklarının beslenmesi üzerine olumlu etkileri vardır.

Yukarıda diz eklemi için faydalarını saydığımız bu dokunun travma veya herhangi bir sebeple yırtılmasına Menisküs yırtığı denir.

Halk arasında menisküs yırtıkları her nekadar bir sporcu hastalığı olarak bilinse de ; menisküs yırtığı her yaş grubunda görülebilen bir hastalıktır.

Fakat bazı faktörler menisküs yırtığının oluşmasını kolaylaştırır

Bunlar;

1. Diz eklemindeki laksisite ( diz eklem gevşekliği )

2. Kas zayıflığı ( özellikle diz eklem çevresi kaslarının )

3. Obezite ( şişmanlık)

4. Sportif travmalar

5. Ağır işlerde çalışma

6. Eklem kireçlenmesi

Menisküslerimiz yırtıldığı zaman bir takım bulgularla kendini belli eder. Bunların en sık görülenleri

1) Dizde şişlik

2) Ağrı ( özellikle merdiven inip çıkarken, çömelip kalkarken gibi)

3) Dizde kilitlenme

4) Hareket kısıtlılığı

5) Yürümede zorluktur.

Bu şikayetlere sahipsek bir ortopedi hekimine mutlaka başvurmamız gerekecektir.

Hekime başvurduğumuzda; ayrıntılı bir değerlendirme, olayın bir travma ile ilişkisi araştırılacak, ağrının karakterine bakılacak, hareketle yada istirahatte artıp artmadığı sorgulanacak. Ayrıntılı bir fizik muayene yapılacaktır. Yapılan fizik muayene genelde doktora bir menisküs yırtığının olabilirliği açısından fikir verecektir. Hekim tanısını doğrulamak için genelde röntgen ve MRG gibi tetkikler isteyebilir. Nadiren diagnostik artroskopi denen; diz ekleminin anestezi altında artroskop denen özel cihazlar yardımı ile direkt eklem içine bakılması yöntemi ile de tanı koymak isteyebilir.

Meniküs yırtığı tehşisi konulduktan sonra tedavi aşamasında belirleyici olan hastanın yaşı, yırtığın tipi, lokalizasyonu, hastanın fiziki kapasitesidir.

Öncelikle bir menisküs yırtığı tehşisi konulduğunda yapılması ilk gereken şey. Hastanın ağrısının giderilmesi, dizdeki ödem ve şişliğin azatılmasına yönelik tedavilerdir. Bunlar lokal buz uygulaması, ayağın yükseğe kaldırılması ( elevasyon), dizlik tarzı sabitleyici yada bandajlar kullanılması , antienflamatuar ağrı kesici ilaçlarla ağrının ve ödemin kontrol altına alınmasıdır. Bu tedavi konservatif tedavi olarak adlandırılır.

Konservatif tedavi her mensküs yırtığı tanısı konulduğunda hekiminizin ilk başta size önereceği tedavidir. Ayrıntılı MRG ,röntgen incelemeleri sonrasında asıl tedaviye karar verilir. Sıklıklıkla menisküs yırtıkları cerrahi tedavi gerektirir. Fakat her menüsküs yırtığı mutlaka cerrahi mi gerektiri dersek . Bu sorunun cevabı Hayır olur. Örneğin horizontal yırtıkları komplikasyon oluturmadığı sürece ( menisküs kisti gibi ) cerrahi tedavi gerektirmez. Konservatif yöntemlerle takip edilebilir.

Günümüzde bazı ufak menisküs yırtıklarında bu konservatif tedavi yöntemlerine ek olarak PRP uygulaması da yapılmaktadır

Cerrahi tedaviye gelirsek artık günümüzde ağırılıklı olarak artroskopik olarak yapılmaktadır. Artroskopik yöntemde dize ufak yaralar ( insizyon ) açılarak girilmekte. Özel optik kameralar vasıtası ile dizi içi görülerek yırtık olan menisküs yapısı özel cihazlar yardımı ile tedavi edilmektedir.

Artroskopi işlemi dizde çok küçük yaralar açması dize diğer dokulara zarar vermeden işlem yapılabilmesine olanak sağlaması ve hastanın erken cerrahi sonrası hareketine ve mobilizasyonuna izin vermesi sebebiyle günümüzde en tercih edilen yöntemdir

Cerrahi tedavide yırtık menisküs dikilebilir yada alınabilir. Burada bunun seçimini sağlayan menisküs yırtığının yeri ve tipidir. Özellikle menisküsün kanlanan bölgesindeki yırtıklar dikilerek tamir edilmeye çalışılırken kanlanmayan bölgesindeki yırtıklar yırtık alanın çıkartılması ile tedavi edilir.

Genel olarak menisküs tamir endikasyonlarına bakarsak

1. 1 cmden büyük 4 cm ‘den küçük yırtıklar

2. Kırımızı-kırımızı zon ( Damarla beslenen ) yırtıklar

3. Kırık yaş altındaki genç aktif hastalar ve ileri seviye sporla uğraşanlar

4. Normal mekanik aks

5. Akut yırtıklar

6. Beraberinde Ön çapraz bağ rekonstrüksyonu yapılan hastalar

Artroskopi sonrasında izometrik egzersizlere ikinci gün başlanılmaktadır. Genelde gün içinde 3-4 seans 15 dakikalık yapması önerilmektedir. Operasyon sonrasında genelde hasta erken dönemde koltuk değneği ile ayağa kaldırılmaktadır. Yapılan operasyonun tipine göre ayağının üstüne basmasına izin verilir ya da basmadan yürümesi istenir.

Ortalama 10-15 günlük süreç sonrasında hastanın dikişleri alınmaktadır.

Yapılan operasyon tipine göre genelede menisektomilerde 3-4 haftalık bir süreç sonrasında kişi normal yaşantısına dönebilmekte iken bu süreç menisküs tamirinde 8-9 haftaya kadar uzayabilmektedir.

Menisküs yırtıkları tedavi gerektiren diz problemlerindendir. Tedavi edilmez ve göz ardı edilirse erken dönemde ağrı ,hareket kısıtlığı , kas zayıflığı uzun dönemde ise artroz ( diz kireçlenmesi) yapar.

Op. Dr. Davud Yasmin

Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı